Blumenberg – Ageren tegen de traditie

It is not an accident that the anecdotal, improbable tradition makes the protophilosophers take over the office that myth too had held: that of discussing and, if not explaining, at least depleting the power of unfamiliar and uncanny phenomena. […] That the course of things proceeded “from mythos to logos” is a dangerous misconstruction because we think that we assure ourselves by it that somewhere in the distant past the irreversible ‘spring forward’ […] took place […]. But was the spring really between the ‘myth’ that had said that the earth restst on on the ocean or rises out of it and the ‘logos’ that had translated this into the so much paler universal formula that everything comes out of water and accordingly is composed of it? The comparability of these formulas supports the fiction that in both cases it was a question of the same interests, only of fundamentally different means by which to pursue it. (Hans Blumenberg, Work on Myth, p. 26 – 27)

Blumenberg stelt in Work on Myth (1979) de gedachte in vraag dat de mens door de eeuwen heen geëvolueerd is ‘van mythos naar logos’, en dat dit gezien moet worden als een ‘overwinning’ van de rede op het mythologische denken. Zo’n perspectief doet volgens Blumenberg geen recht aan het feit dat de mythe zelf al een product is van de logos (Work on Myth, p. 12). Bij het ontstaan van mythes, distantieert de mens zich immers van zijn omgeving, waardoor hij grip krijgt op de voor hem overweldigende realiteit, door Blumenberg ‘the absolutism of reality’ genoemd.

Toch blijkt uit bovenstaand citaat dat mythes en (proto)filosofie voor Blumenberg niet dezelfde taak hebben: de traditie die dit beweert, is volgens Blumenberg immers ‘anekdotisch’ en ‘onwaarschijnlijk’. De (proto)filosofie vervult volgens Blumenberg inderdaad de taak van het bediscussiëren, verklaren, of toch op z’n minst het verminderen van de kracht van onherkenbare en angstwekkende fenomenen. Hoewel we wel kunnen zeggen dat de mythes volgens Blumenberg angstwekkende fenomenen van hun kracht ontdoen, doen ze dit volgens hem niet door die fenomenen te verklaren. In Work on Myth stelt Blumenberg namelijk ook dat mythes geen vragen beantwoorden. Integendeel, ze voorkómen net dat er vragen gesteld worden. (Proto)filosofie beantwoordt daarentegen wel vragen en biedt wel verklaringen. Het creëren van en geloven in mythes is met andere woorden een andere manier van omgaan met de werkelijkheid dan (proto)filosofie, maar geen minderwaardige.