“Myth has always been discribed
as the result of an unconscious activity and as free product of imagination.
But here we find myth made according to plan. The new political myths do not
grow up freely; they are not wild fruits of an exuberant imagination. They are
artificial things fabricated by very skillful and cunning artisans. It has been
reserved for the twentieth century, our own great technical age, to develop a
new technique of myth. Henceforth myths can be manufactured in the same sense
and according tot he same methods as any other modern weapon – as machine guns
or airplanes. That is an new thing – and a thing of crucual importance. It has
changed the whole form of our social life.” (p. 277)
Ik heb dit citaat gekozen omdat
Cassirer een belangrijke vaststelling maakt tussen de ‘oude’ mythe en de
moderne politieke mythe zoals de nazimythe. De oude mythe is steeds het
resultaat geweest van een onbewuste activiteit van de vrije verbeelding. De nieuwe
politieke mythe daarentegen wordt bewust ontworpen door sluwe ambachtslieden. Zo
speelt bijvoorbeeld Mein Kampf (1927)
van Hitler een belangrijke rol bij het construeren van de Nazimythe. Het
construeren van de nieuwe politieke mythe is mogelijk dankzij de moderne
technieken zoals taal. De politieke mythe is dus niet meer uiting van de wil
van een bepaalde groep. Het is juist
omgekeerd: de mythe is een geconstrueerd ‘wapen’ dat gebruikt wordt om controle
over de massa te krijgen.
Cassirer’ s argument dat de nieuwe
politieke mythe een bewuste constructie is gaat volgens mij in tegen een
essentieel kenmerk van de mythe, namelijk een spontane uiting van een groep
mensen. Als we zijn voorbeeld van de nazimythe van naderbij bekijken moet de analyse
van Cassirer worden genuanceerd. De nazimythe kan namelijk nog steeds begrepen
als een verzameling verhalen die in meerderheid niet bewust gecreëerd zijn door
nazi-ideologen. Denk bijvoorbeeld aan het antisemitisme dat een onderdeel
vormde van de nazimythe. Het antisemitisme was niet alleen in Duitsland, maar
in heel Europa aanwezig was. Zo is er ook bijvoorbeeld de dolkstootlegende die
inhield dat nederlaag in 1918 het gevolg was van de onderhandelingen van linkse
burgerlijke regering waardoor een nog kansrijke militaire oorlog uitgesloten
was.
Dit verhaal circuleerde al vrij snel na de nederlaag, dus voor de opkomst
van de nationaalsocialisten in Duitsland. Door de economische depressie van de
jaren dertig nam de werkloosheid enorm toe in Duitsland enorm toe. Hier werd onder andere de Jood als schuldige
aangewezen. Dit was echter een wereldwijde economische crisis. De
nationaalsocialisten lagen hier niet aan de basis van de crisis. Dit heeft de
opkomst van de nationaalsocialisten waarschijnlijk wel versterkt. Het is dus
eerder een gevolg van de crisis. Dit wil niet zeggen dat er geen bewust geconstrueerde
verhalen zijn toegevoegd aan de nazimythe denk maar Rosenberg’ s Myth of the twentieth Century (1930). Het
nieuwe in de politieke mythe is - zoals Cassirer vaststelt - het inzetten van
nieuwe moderne technieken die de slagkracht van al die aanwezige bewuste en
onbewuste verhalen kan manipuleren. Het gevaar bij de nieuwe politieke mythe is
volgens mij dat dat massa door een beperkte groep kan geïndoctrineerd worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.