Waarom wordt de massa verleid door fictie? Dat is de vraag die Hannah Arendt poogt te beantwoorden in dit deel van de tekst. 'Consistentie' krijgt daarin een centrale plaats toebedeeld. Herhaling zorgt bijvoorbeeld voor consistentie in de tijd, zal ze iets verderop schrijven. En ook: propaganda is een "vlucht uit de realiteit in de fictie, van contingentie naar consistentie.
Ik heb moeite om deze redenering in te passen naast andere, (schijnbaar) tegenstrijdige elementen die deze week al naar boven kwamen.
De film van Syberberg, Hitler, ein Film aus Deutschland, riep bij verschillende mensen de reactie van inconsistentie op: geschiedkundige referenties worden op een hoopje gegooid, woord en daad spreken elkaar tegen, een discours vervelt of metamorfoseert vaker dat het gemiddelde reptiel of amfibie.
Hetzelfde beeld komt terug in de irrationaliteit van de inhoud die bij verschillende auteurs al aan bod kwam. Ook Arendt erkent dit wanneer ze het heeft over propaganda: de "absurditeit van de inhoud" (p. 346) en het "vermijden van discussie" (zelfde pagina) door een argument als voorspelling te formuleren die pas in de toekomst juist kan blijken.
De verbeelding / de fictie blijkt, althans inhoudelijk, niet consistent. Eerder het tegendeel, het is immuun voor kritiek en lijft tegenstrijdige of nieuwe ideeën zonder probleem in. Hoe rijmt Arendt dit dan met het belang van consistentie?
 |
| Bron: https://worldwar2propaganda.wordpress.com/2009/12/08/nazi-propaganda/ |
Goede vraag! Ik denk dat je de consistentie van de totalitaire fictie moet verbinden met de ijzeren 'wet van de geschiedenis' (communisme) of de ijzeren 'wet van de natuur' (nazisme) die de meest diverse en zelfs absurde inhouden (historische referenties, pseudowetenschappelijke feiten en paradigma's, samenzweringstheorieën, voorspellingen, etc.) samensmeedt tot een consistent en onwrikbaar geheel. Vanuit die optiek kan je jouw inzicht ook anders inzetten: wat Syberberg doet, is de consistentie van de nazi-mythe deconstrueren.
BeantwoordenVerwijderen