De mythe: geen ontsnappen aan!

"That the course of things proceeded “from mythos to logos” is a dangerous misconstruction because we think that we assure ourselves by it that somewhere in the distant past the irreversible ‘spring forward’ [Fortsprung] took place that determined that something had been put far behind us and that from then on only ‘steps forward’ [Fortschritte “progresses”] had to be executed.  But was the spring really between the ‘myth’ that had said that the earth rests on the ocean or rises out of it and the ‘logos’ that had translated this into the so much paler universal formula that everything comes out of water and accordingly is composed of it?  The comparability of these formulas supports the fiction that in both cases it was a question of the same interest, only of fundamentally different means by which to pursue it." (Blumenberg, Work on Myth, p 27)

In ‘Work on Myth’ reikt Blumenberg een ‘rehabilitation of myth’ aan door het westerse narratief ‘van mythos naar logos’ te counteren.  Blumenberg stelt dat verhaal in vraag.  In de westerse traditie spreekt men van een sprong vooruit van mythische naar rationele verklaringen.  Voor Blumenberg daarentegen is mythe een verwezenlijking van logos, een pragmatische manier om met de realiteit om te gaan, met een zekere logica.  Mythes, zoals wetenschappen, zijn een poging om antwoorden te geven of om steeds terugkerende vragen te doen ophouden.  De grens tussen mythos en logos is zelf een mythe!

Blumenberg begrijpt een mythe als een proces, eerder dan als object.  Het is geen verhaal dat ons voor eens en altijd aangereikt wordt in een definitieve vorm.  Het is een proces dat voortdurend varianten van een verhaal aanbiedt, als antwoord op een veranderende nood aan ‘significance’.  Bottici interpreteert dit proces in ’Towards a Philosophy of Political Myth’ als noodzakelijk.  In elke context wordt hetzelfde narratief door de specifieke noden van dat moment veranderd.  Ofwel wordt er effectief een variant voortgebracht die deze taak in de nieuwe context vervult, ofwel houdt het verhaal op een mythe te zijn en wordt het een louter narratief.

Ik hou van Blumenbergs benadering van de mythe als iets dynamisch, voortdurend in verandering.  De wereld zoals die door de wetenschap wordt weergegeven, zal nooit betekenisvol genoeg zijn.  Het proces van de mythe zal altijd blijven doorwerken.  Je ontsnapt als mens niet aan de mythe...