Cassirer - intuïtie of reflectie?

 

Alphaville, Jean-Luc Godard                               Hitler, ein Film aus Deutschland, Syberberg                  Ivan's Childhood, Tarkovsky

“he raises the question of what these things >>mean<<, he inquires into why and whither, he tries to understand where they have come from and to which end they tend. The answer he gives to all these questions may seem to be incongruous and absurd; but what matters here is not so much the answer as the question itself. As soon as man begins to wonder about his acts, he has taken a new decisive step; he has entered upon a new way which will in the end lead him far from his unconscious and instinctive life.” - Cassirer, The Myth of the State, Tekst und Anmerkungen bearbeitet von Maureen Luday. Gesammelte Werke Hamburger Ausgabe. Band 25. Herausgegeven von Birgit Recki. Hamburg: Felix Meiner Verlag, 2007, p. 47

De mythe vertrekt vanuit de directe ervaring, en hierin ligt volgens mij ook haar gevaar. De mythe wordt namelijk gemotiveerd door wat inspireert in de ervaring, en het verbeelde beeld spreekt direct tot ons. Deze inspiratie was volgens Ernst Cassirer in de primitieve mythe gebaseerd op de existentiële vraag naar betekenis: hoe verhoud ik me tot de wereld? De primitieve mythe vertrekt weldegelijk vanuit de existentiële verhouding tot de wereld, en poogt deze ervaringen een plaats te geven, maar het is tevergeefs om aan de mythe enige vorm van reflectie op deze ervaringen toe te dichten, volgens mij.

De existentiële ervaring kan gevolgd worden door reflectie, maar de mythische verbeelding zelf is niet gemotiveerd door een actieve reflectie of evaluering. Het “snijden” van de verbeelding gebeurt op die manier onbewust, en kan pas retrospectief kritisch geëvalueerd worden. Kunst als symbolische expressievorm is daarentegen wel in staat actief, creatief en reflectief te “snijden”. Kunst kan volgens mij dus wel werken als een reflectieve vraag op hoe we de wereld en onszelf in deze wereld vormgeven? Er is dus een retrospectieve kritische interpretatie van de mythe mogelijk via kunst, maar het bijsturen en oriënteren van de mythische verbeelding an sich vormt een tevergeefs ideaal. Het construeren van een wereldbeeld en het bewust kiezen voor een specifiek standpunt ligt niet binnen de mogelijkheden van de werking van de mythe.