Cassirer: vrijheid vs. afhankelijkheid

“Now the modern political myths proceeded in quite a different manner. They did not begin with demanding or prohibiting certain actions. They undertook to change the men , in order to be able to regulate and control their deeds. The political myths acted in the same way as a serpent that tries to paralyze its victims before attacking them. Men fell victims to them without any serious resistance. They were vanquished and subdued before they had realized what actually happened.” (Cassirer, The Myth of the State (1946 edition), p. 281)

Wat ik in dit citaat vooral belangrijk vind is het feit dat voor Cassirer de mens slachtoffer wordt van mythen (hier het naziregime) zonder veel weerstand. De vraag die Cassirer in zijn werk The Myth of the State stelt is hoe een vrije natie tot een totalitair regime is kunnen verworden. Wat hier volgens mij belangrijk is, is de visie van Cassirer op vrijheid. Cassirer zegt dat vrijheid intrinsiek verbonden in met autonomie en verantwoordelijkheid. Vrijheid is een opgave en niet iets dat zomaar gegeven is. Dit ontleent Cassirer aan Kant. Maar bij Kant hangt de vrijheid en autonomie ook volledig samen met moraliteit. Deze opgave van de vrijheid, zegt Cassirer, wordt des te moeilijker in een tijd van crisis en politieke instabiliteit. Wanneer er dan een regime komt dat deze verantwoordelijkheid (en daarmee ook de vrijheid) overneemt kan dit ervaren worden volgens Cassirer als een last dat van de schouders valt want: “Obviously there is not only a love for freedom, but also a deep fear of freedom in human nature.” (Cassirer, Nachlass p.212) en “ If man were simply to follow his natural instincts he would not strive for freedom; he would rather choose dependance.” ‘(Cassirer, Myth p. 283)

                Terwijl voor Sorel de mythe een manier is om de vrijheid van de mens tot uiting te laten komen (namelijk het brengt de innerlijkheid naar boven), biedt voor Cassirer de mythe net de mogelijkheid om deze taak van de vrijheid, deze verantwoordelijkheid op te geven. De manier waarop dit gedaan wordt kan niet direct zijn, want dan zal er verzet komen. De staat gebruikt een aantal methoden die stilaan invloed hebben op de geest van de mens. Via de taal perverteert de staat de religie van binnenuit enn via riten worden ethische principes onderuit gehaald en wordt er een algemene standaard in gevoerd dewelke iedereen moet volgen. (Cassirer, Nachlass, p.210-211). Onder invloed van deze methoden wordt de vrijheid stilaan opgegeven “without any serious resistance.”