Cassirer en de paradoxaliteit van de vrijheid

"Freedom is not a natural inheritance of man. In order to possess it we have to create it. If man were simply to follow his natural instincts he would not strive for freedom; he would rather choose dependence. obviously it is much easier to depend on others than to think, to judge, and to decide for himself. That accounts for the fact that both in individual and in political life freedom is so often regarded much more as a burden than a privilege. Under extremely difficult conditions man tries to cast off this burden. Here the totalitarian state and the political myths step in. The new political parties promise, at least, an escape from the dilemma. They suppress and destroy the very sense of freedom; but, at the same time, they relieve men from all personal responsibility." - Cassirer, The Myth of the State (1946 edition). pagina 283

Vrijheid is doorheen de eeuwen steeds hoog in het vaandel gedragen en wordt aanzien als een van de belangrijkste idealen. Het creëren en vrijwaren van vrijheid wordt dan ook vaak gezien als de belangrijkste doelstelling van de politiek. Vrijheid is een ideaal maar ze boezemt tegelijk ontzettende angst in. Deze paradoxaliteit van de vrijheid is ontzettend interessante materie die ons confronteert met de diepste wezenskenmerken van de mens. Cassirer merkt hier heel juist bij op dat vrijheid noodzakelijk gepaard gaat met verantwoordelijkheid, waardoor eenieder op elk moment van de dag tot verantwoording geroepen kan worden voor zijn of haar eigen leven en levenskeuzes. Door deze veroordeling tot vrijheid geeft de mens vaak maar al te graag zijn vrijheid op om niet verantwoordelijk gesteld te worden en niet aansprakelijk te zijn. Dit leidt logischerwijs tot de banaliteit van het kwaad, waarbij men gruwelijke daden kan stellen simpelweg omdat men ze van hogerhand opgedragen kreeg, waardoor men het idee heeft dat men zelf niet langer verantwoordelijk is. Deze dichotomie van verlangen naar en angst voor vrijheid lijkt mij een wezenlijk onderdeel van de menselijke conditie dat niet veronachtzaamd mag worden. Totalitaire regimes maken namelijk maar al te graag misbruik van deze dichotomie en teren op de angst die er leeft om de mens uit te hollen en isoleren zodat hij volledig kan ingezet worden voor totalitaire doeleinden.