SOREL: DE PERFECTE CONFIGURATIE

[...] this picture may yet have been, in the course of the preparation of the revolution, a great element of strength if it had embraced all the aspirations of socialism and if it had given to the whole body of revolutionary thought a precision and a rigidity which no other method of thought could have given. [...] it is a question of knowing what are the ideas which most powerfully move them and their comrades, which most appeal to them as being identical with their socialist conceptions, and thanks to which their reason, their hopes and their way of looking at particular facts seem to make but one indivisable unity.
Thanks to these men, we know that the general strike is indeed what I have said: the myth in which socialism is wholly comprised, i.e. a body of images capable of evoking instinctively all the sentiments which correspond to the different manifestations of the war undertaken by socialism against modern society. Strikes have engendered in the proletariat the noblest, the deepest and the most moving sentiments that they possess; the general strike groups them all in a coordinated picture and, by bringing them together, gives to each one of them its maximum intensity; appealing to their painful memories of particular conflicts, it colours with an intense life all the details of the composition presented to consciousness. We thus obtain that intuition of socialism which language cannot give us with perfect clearness - and we obtain it as a whole, perceived instantaneously."

(Sorel, Georges. Reflections on violence, p. 117-118.)

De sociale mythe lijkt in dit citaat voor Sorel een kwestie van juiste configuratie. Het gaat erom de juiste beelden, ideeën en gevoelens die leven onder het proletariaat samen te brengen onder de gemeenschappelijke noemer van de mythe. Men moet de ideeën zoeken waarmee het proletariaat zich het meest identificeert, alsook hun dromen en angsten, hun hoop voor de toekomst en zelfs hun pijnlijke herinneringen. Deze moet men dan samenbrengen onder een eenheid van beelden die al deze puzzelstukjes tot een ondeelbaar blok aaneen doet sluiten. Als de juiste puzzelstukjes samengebracht worden dan is de mythe pas werkzaam en kan zij het volk tot actie bewegen. 

Sorels beschrijving doet denken aan een loep die de stralen van de zon bundelt in een brandpunt. De verspreide stralen van de zon brengen wel een licht, maar slechts samengebundeld kunnen ze de boel doen ontvlammen. Het komt er dus op aan dat idee te vinden dat het perfecte amalgaam vormt van emoties, krachten, ideeën die leven binnen een groep van mensen. Een nadeel van deze theorie lijkt mij dat zij weinig interpretatieruimte laat om te verklaren hoe een mythe gemanipuleerd kan worden. De mythe kan bestaande krachten kanaliseren zodat zij tot ontploffing komen, maar zij werkt steeds met wat voorhanden is. Als men vanuit deze opvatting naar het nazisme kijkt, dan moet men tot de weinig verhelderende conclusie komen dat het overgrote deel van de Duitsers daadwerkelijk emotioneel en intellectueel verbonden waren met de nazistische overtuigingen, maar dat pas de opkomst van Hitler deze bestaande krachten tot ontbranding kon brengen. Dan lijkt een analyse zoals die van Arendt of Cassirer genuanceerder.